โรงเรียนต้นแบบการใช้ ICT เพื่อพัฒนาการเรียนรู้

๓. บริบทการพัฒนา

๓.๑) กำหนดบริบทของการพัฒนาโรงเรียนต้นแบบใช? ICT เพื่อพัฒนาการเรียนรู้ เพื่อเป็นแนวทางในการดำเนินงานในระยะต้น ประกอบด้วยบริบท ๗ ประการ ดังนี้ ิ ๓.๑.๑) ทฤษฎีพื้นฐานสู่แนวคิดการพัฒนาโรงเรียนต้นแบบ ICT เพื่อพัฒนาการเรียนรู้ เป็นบริบทที่มีขอบข่ายพื้นฐานตามแนวทฤษฎีการศึกษา (Theory of Education) ที่เรียกว่า Constructionism ของศาสตราจารย์ Seymour Papert แห่ง MIT ทั้งนี้ Constructionism มีพื้นฐานมาจากทฤษฎีความรู้ (Theory of Knowledge) ที่เรียกว่า Constructivism ของ Piaget ความสัมพันธ์ของทั้งสองทฤษฎีสรุปได้ดังภาพที่ 1 ภาพที่ ๑ แสดงความสัมพันธ์ของทฤษฎีพื้นฐานที่ใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาโรงเรียนต้นแบบใช้ ICT เพื่อพัฒนาการเรียนรู้ ๓.๑.๒) ปัจจัยสำคัญในการพัฒนาตามแนว Constructionism เป็นบริบทที่ประกอบด้วยการมีวัสดุที่ดีสำหรับการสร้าง และการมีบรรยากาศที่เอื้อต่อการเรียนรู้ ICT เป็นเทคโนโลยีที่มีวัสดุหรือโปรแกรมที่ดีสำหรับให้นักเรียนนำมาใช้สร้างชิ้นงานหรือทำโครงงานโดยผ่านกระบวนการเรียนรู้ที่ช่วยให้นักเรียนสำรวจ ทดลองดู เรียนรู้โดยลงมือทำ นำสิ่งเรียนรู้มาปฏิบัติ แก้ปัญหาที่เกิดขึ้นโดยการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างกัน สำหรับบรรยากาศที่เอื้อต่อการเรียน หมายถึงการที่ผู้เรียนมีทางเลือกกระทำในสิ่งที่สนใจ หรือตรงกับความสนใจ ผู้เรียนมีความหลากหลาย เพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ระหว่างกัน และมีความเป็นกันเองที่ทำให้ผู้เรียนมีโอกาสเข้าถึงเพื่อนเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน ๓.๑.๓ กระบวนการในชั้นเรียน เป็นบริบทที่หมายถึงกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับบทบาทครู บทบาทนักเรียน วิธีเรียนรู้ และวิธีสอน การใช้ ICT เพื่อพัฒนาการเรียนรู้ตามแนว Constructionism นั้น เน้นให้ครูมีบทบาทเป็นผู้ให้แนวทาง (guide) เป็นผู้ฝึกหัด (coach) เป็นพี่เลี้ยง (mentor) เป็นผู้อำนวยความสะดวก (facilitator) ในขณะที่นักเรียนทำโครงงานโดยใช้ ICT เป็นเครื่องมือ มีบทบาทเป็นผู้สร้าง ออกแบบ ลงมือปฏิบัติ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน สะท้อนความคิดผ่านการนำเสนอและผ่านจอภาพ ทำให้ครูมีบทบาทช่วยเหลือดูแลนักเรียนที่ต้องการความช่วยเหลือ หรือส่งเสริมนักเรียน ทำให้ครูสามารถสอนนักเรียนได้อย่างใกล้ชิดในลักษณะการสอนตัวต่อตัว (Interactive Teaching) ให้ข้อมูลเบื้องต้นแก่ผู้เรียนและปรับแก้สิ่งที่นักเรียนยังเข้าใจไม่ถูกต้อง สำหรับวิธีการเรียนรู้ เน้นวิธีเรียนรู้ร่วมกัน (Collaborative Learning) การที่นักเรียนสร้างสรรค์งานโดยการสร้างชิ้นงานหรือทำโครงงาน ย่อมต้องมีปัญหาในระหว่างการทำงาน ซึ่งเป็นสภาพจริงที่เกิดขึ้น การแก้ปัญหาอาจเกิดขึ้นได้หลายวิธี ด้วยการมีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งต่าง ๆ รอบตัว การเรียนรู้ร่วมกันอย่างมีปฏิสัมพันธ์จึงเกิดขึ้น ภาพที่ ๒ แสดงบทบาทครูและนักเรียน ๓.๑.๔ บทบาท ICT เป็นบริบทที่กำหนดบริบทไว้ว่าบทบาท ICT นั้น ขึ้นกับวิธีการนำ ICT มาใช้ หากนำมาใช้เป็นเครื่องมือถ่ายทอด ICT ก็จะมีบทบาทเป็นเพียงเครื่องมือสอนแทนครู แต่ถ้านำ ICT มาใช้ตามแนว Constructionism ICT ก็จะเป็นเครื่องมือสำหรับให้นักเรียนทำโครงงานในสถานการณ์ที่เลียนแบบกับสิ่งที่มีอยู่หรือพบเห็นจริง เช่น ตากล้องนักข่าว นักหนังสือพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์ นักสร้างหุ่นยนตร์สมองกลให้แก้ปัญหา นักผลิตสื่อเพื่อการถ่ายทอด นักสร้างสรรค์รายการบนเว็บทีวีและเว็บวิทยุ นักค้นคว้าข้อมูลและสารสนเทศ โดยการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารในการค้นหา ถ่ายโอนแฟ้ม รับส่งอีเมล์ แสดงความคิดเห็นบนเว็บบอร์ด สนทนา และสื่อสารผ่านวีดิโอคอนเฟอร์เรนซ์ ๓.๑.๕ เครื่องมือ ICT เพื่อการเรียนรู้ เป็นบริบทของการใช้ ICT เป็นเครื่องมือเพื่อการเรียนรู้ จำแนกออกได้เป็น ๔ ประการ คือ ๑) เป็นเครื่องมือนำเสนอบทเรียนมัลติมีเดียปฏิสัมพันธ์ (Multimedia Tools) ทำให้นักเรียนเข้าถึงข้อมูลที่ประสมประสานข้อความ ภาพ เสียง วีดิโอ ปฏิสัมพันธ์ หลากหลายวิชา ๒) เป็นเครื่องมือติดต่อสื่อสาร (Communication Tools) ๓) เป็นเครื่องมือค้นหาข้อมูลและสารสนเทศ (Searching Tools) ๔) เป็นเครื่องมือสร้างชิ้นงาน (Authoring Tools) โดยอาจเป็นเครื่องมือสร้างเว็บเพจ (Web Authoring Tools) เป็นภาษาคอมพิวเตอร์ (Computer Language) เช่นภาษา HTML ภาษา Logo เป็นเครื่องมือสร้างภาพกราฟิกส์ (Graphics Tools) เป็นเครื่องมือทำงานสำนักงาน (Microsoft Office Tools) เป็นต้น ๓.๑.๖ ห้องเรียน ICT กำหนดบริบทไว้ว่าควรเป็นห้องที่มีระบบคอมพิวเตอร์ ระบบเครือข่าย โต๊ะเก้าอี้ การจัดวางห้องเรียนควรเน้นให้ครูและนักเรียนมีโอกาสใช้คอมพิวเตอร์เพื่อเป็นเครื่องมือสะท้อนความคิดและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างกันได้สะดวก เน้นการจัดห้องเรียนที่นักเรียนสามารถเรียนรู้ได้จากเพื่อนและครู สามารถมองเห็นการเรียนรู้ของแต่ละคนผ่านทางจอภาพ การพูดคุย และการสังเกตการทำงานของผู้อื่น ตัวอย่างของการจัดห้องเรียนดังแสดงในภาพที่ 2 ภาพที่ ๓ แสดงแนวทางของการจัดห้องเรียน ๓.๑.๗ โครงการพัฒนานับเป็นบริบทสำคัญของการพัฒนาโรงเรียนต้นแบบใช้ ICT เพื่อพัฒนาการเรียนรู้ ซึ่งต้องมีการพัฒนาทั้งครูและนักเรียน ตลอดจนการพัฒนาวิธีการเรียนรู้ตามแนว Constructionism